Trong bối cảnh phát triển bền vững trở thành yêu cầu bắt buộc trên toàn cầu, các khu công nghiệp truyền thống đang dần chuyển mình sang mô hình xanh. Dẫn đầu xu hướng này tại Việt Nam, khu công nghiệp xanh Hải Phòng chính là một điểm sáng với nhiều dự án tiên phong, thể hiện cam kết mạnh mẽ về môi trường và trách nhiệm xã hội. Bài viết này của chúng tôi sẽ giúp các nhà đầu tư hiểu rõ khu công nghiệp xanh là gì, những dự án nào đang dẫn đầu tại Hải Phòng và những lợi ích chiến lược mà mô hình này mang lại.

1. Tổng quan về khu công nghiệp xanh Hải Phòng

Trong bối cảnh xu hướng phát triển bền vững và yêu cầu giảm phát thải carbon ngày càng trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, khu công nghiệp xanh Hải Phòng đang nổi lên như một mô hình tiên phong tại miền Bắc Việt Nam. Việc chuyển đổi từ khu công nghiệp truyền thống sang mô hình xanh không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành, mà còn đáp ứng các tiêu chí ESG và phát triển bền vững đang được các tập đoàn toàn cầu đặc biệt quan tâm.

1.1. Định nghĩa khu công nghiệp xanh

Khu công nghiệp xanh là gì? Đây không chỉ là khái niệm “xanh hóa” chung chung, mà được đặt trong khung chiến lược phát triển bền vững quốc gia và quốc tế. Tại Việt Nam, mô hình này được ủng hộ và định hướng rõ ràng qua các văn bản pháp lý có thẩm quyền.

Cụ thể, Quyết định số 882/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, xác định rõ yêu cầu: các mô hình công nghiệp mới cần được phát triển theo hướng “xanh”, “sinh thái”, trong đó yếu tố xanh hóa quy trình sản xuất, sử dụng năng lượng tái tạo và giảm phát thải carbon được coi là tiêu chí bắt buộc trong các ngành và vùng kinh tế phát triển.

1.2. Các tiêu chí cốt lõi của một khu công nghiệp xanh

Một khu công nghiệp được công nhận là “xanh” cần đáp ứng đồng thời các tiêu chí khu công nghiệp xanh sau:

• Quản lý năng lượng:
  • Ưu tiên sử dụng nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, sinh khối.
  • Áp dụng hệ thống quản lý năng lượng thông minh (Smart Energy Management) để giám sát và tối ưu tiêu thụ điện.
• Quản lý nước
  • Thiết kế hệ thống thu gom, xử lý và tái sử dụng nước thải đạt chuẩn.
  • Ứng dụng công nghệ tuần hoàn nước để giảm lượng nước đầu vào.
• Quản lý chất thải và khí thải:
  • Thực hiện phân loại chất thải tại nguồn, tận dụng chất thải làm nguyên liệu cho sản xuất khác.
  • Giảm thiểu phát thải CO₂, NOx, SOx bằng công nghệ lọc và tái chế tiên tiến.
• Cộng sinh công nghiệp:
  • Doanh nghiệp trong khu công nghiệp chia sẻ tài nguyên, tận dụng phụ phẩm – năng lượng – nước của nhau.
  • Mô hình “chất thải của doanh nghiệp A là nguyên liệu của doanh nghiệp B” giúp hình thành chuỗi giá trị tuần hoàn.
• Không gian xanh:
  • Diện tích cây xanh và mặt nước chiếm tối thiểu 10 – 15% tổng diện tích toàn khu.
  • Thiết kế cảnh quan sinh thái giúp giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và tăng khả năng hấp thụ carbon.
• Cơ sở hạ tầng và quản trị:
  • Có hệ thống quản lý môi trường đạt chuẩn ISO 14001 hoặc tương đương.
  • Đảm bảo quản trị minh bạch, báo cáo định kỳ về tiêu thụ năng lượng, phát thải và tuân thủ pháp luật môi trường.

1.3. Lợi ích khi đầu tư vào khu công nghiệp xanh Hải Phòng

Với định hướng đến năm 2030 hình thành mạng lưới khu công nghiệp sinh thái quy mô lớn, việc đầu tư vào các khu công nghiệp xanh tại Hải Phòng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho nhà đầu tư:

• Tiết kiệm chi phí vận hành dài hạn

Nhờ ứng dụng năng lượng tái tạo và tái sử dụng nước, doanh nghiệp có thể giảm chi phí năng lượng và xử lý chất thải mỗi năm so với khu công nghiệp truyền thống. Theo Bộ Công Thương, tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong khu vực công nghiệp nếu áp dụng công nghệ và quản lý hiệu quả có thể đạt 20 – 30% so với chi phí hiện tại.

• Nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu

Việc hoạt động trong môi trường sản xuất xanh giúp doanh nghiệp tăng tính minh bạch ESG, thu hút nhân sự chất lượng cao và dễ dàng mở rộng quan hệ đối tác quốc tế.

• Đáp ứng tiêu chuẩn ESG và chuỗi cung ứng toàn cầu

Các tập đoàn lớn như Apple, LEGO, Samsung đều yêu cầu nhà cung ứng tuân thủ tiêu chuẩn phát thải và môi trường. Do đó, doanh nghiệp đặt nhà máy tại khu công nghiệp xanh Hải Phòng có lợi thế cạnh tranh trong việc nhận đơn hàng xuất khẩu.

• Tiếp cận nguồn tín dụng xanh

Các ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế như ADB đang tài trợ hàng loạt dự án xanh tại Việt Nam, trong giai đoạn 2024 – 2026, ADB dự kiến tài trợ gần 4 tỷ USD cho 23 dự án, nhiều trong số đó liên quan tới hạ tầng xanh và chính sách phát triển bền vững. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu dòng vốn và giảm chi phí đầu tư ban đầu.

• Giảm thiểu rủi ro pháp lý về môi trường

Khi Việt Nam đẩy mạnh thực thi Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các cam kết giảm phát thải ròng (Net Zero), doanh nghiệp trong khu công nghiệp xanh sẽ chủ động thích ứng và tránh được các rủi ro về kiểm tra, xử phạt.

2. Các khu công nghiệp xanh tiêu biểu tại Hải Phòng

Dưới định hướng quy hoạch bền vững và cam kết mạnh mẽ của chính quyền thành phố, nhiều khu công nghiệp tại đây đã chuyển đổi hoặc được xây dựng mới theo mô hình xanh – thông minh – tuần hoàn. Sau đây là 4 khu công nghiệp tiêu biểu đang được giới đầu tư trong và ngoài nước đánh giá cao.

2.1. Khu công nghiệp Kim Thành

Khu công nghiệp Kim Thành có quy mô 165 ha, tọa lạc tại huyện Kim Thành – vùng phát triển mở rộng năng động của thành phố Hải Phòng. Dự án do Công ty Cổ phần COMA18 làm chủ đầu tư, được định hướng trở thành mô hình “Khu công nghiệp xanh – sạch – thông minh” kiểu mẫu tại miền Bắc, nơi doanh nghiệp có thể phát triển sản xuất bền vững, thân thiện môi trường và hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu.

Khu công nghiệp Kim Thành sở hữu vị trí chiến lược với mạng lưới giao thông liên vùng – đa phương thức:

• Tiếp giáp Quốc lộ 5A, cách Hà Nội khoảng 54 km và Hải Phòng khoảng 30 km.
• Kết nối trực tiếp với cao tốc Hà Nội – Hải Phòng (QL5B) chỉ 2 km.
• Dự kiến phát triển cảng cạn (ICD) tận dụng lợi thế giáp sông Kinh Môn, nối ra sông Cấm và cụm cảng Hải Phòng, tối ưu chuỗi logistics và vận tải xanh.

Nhờ vị trí “vàng logistic” và quỹ đất quy hoạch hiện đại, Kim Thành đang trở thành tâm điểm thu hút đầu tư công nghiệp xanh của khu vực duyên hải Bắc Bộ.

Các yếu tố xanh nổi bật:

• Năng lượng tái tạo: Khu công nghiệp Kim Thành định hướng đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà cho các khu nhà xưởng và trung tâm vận hành, góp phần giảm tiêu thụ điện lưới quốc gia và hướng tới chứng nhận công trình xanh (LEED, EDGE).
• Quản lý nước và chất thải: Hệ thống xử lý nước thải công suất 4.800 m³/ngày đêm áp dụng công nghệ sinh học tuần hoàn, tái sử dụng nước sau xử lý cho cây xanh và rửa đường. Hệ thống cấp nước 250 m³/ngày đêm sử dụng đường ống bền vững, giảm rò rỉ và hao hụt tài nguyên.
• Hệ sinh thái dịch vụ – tiện ích xanh: Hơn 7 ha đất thương mại – dịch vụ được phát triển đáp ứng nhu cầu sống, làm việc của cư dân trong khu công nghiệp, giảm nhu cầu di chuyển ngoài khu, góp phần giảm phát thải carbon.
• Hạ tầng và an ninh thông minh: Trang bị hệ thống cáp quang viễn thông đồng bộ, PCCC tiêu chuẩn quốc tế thân thiện môi trường và hệ thống quản lý an ninh bằng công nghệ mạng (IoT).

Giá trị đầu tư vượt trội cho doanh nghiệp:

Khu công nghiệp Kim Thành không chỉ sở hữu lợi thế giao thông và hạ tầng đồng bộ, mà còn hướng đến mô hình phát triển bền vững. Nhờ đó, doanh nghiệp đầu tư tại đây sẽ:

• Tối ưu chi phí vận hành dài hạn nhờ quy hoạch xanh và cơ sở hạ tầng tiết kiệm năng lượng.
• Đáp ứng tiêu chuẩn môi trường toàn cầu, nâng cao năng lực xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.
• Khẳng định hình ảnh doanh nghiệp xanh, đồng hành cùng chiến lược phát triển bền vững của thành phố Hải Phòng.

2.2. Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền

Được biết đến là khu công nghiệp xanh tiên phong của Việt Nam, Nam Cầu Kiền (xã Kiền Bái, huyện Thủy Nguyên) có diện tích 263 ha, do Công ty CP Shinec làm chủ đầu tư. khu công nghiệp này được Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cùng Tổ chức UNIDO lựa chọn thí điểm mô hình khu công nghiệp sinh thái quốc gia.

Các yếu tố xanh nổi bật:

• Số hóa quản lý phát thải / công nghệ giám sát: Shinec phối hợp các đối tác công bố hệ thống “Shinec Digital Green Economy”, một nền tảng số quản lý phát thải carbon và tối ưu hóa năng lượng, giúp thu thập dữ liệu phát thải, tiêu thụ điện và đề xuất cải thiện hiệu quả.
• Mô hình kinh tế tuần hoàn, tối ưu hoá tài nguyên: Nam Cầu Kiền được truyền thông giới thiệu là “tiên phong trong mô hình kinh tế tuần hoàn”, nhằm giảm chất thải, tái sử dụng tài nguyên và tối ưu hóa vận hành.

2.3. Khu công nghiệp DEEP C

Khu công nghiệp DEEP C là tổ hợp các khu công nghiệp và cảng biển tại Hải Phòng và Quảng Ninh, với tổng diện tích khoảng 3.400 ha, tọa lạc tại khu vực Đình Vũ – Cát Hải. Đây là khu công nghiệp đa quốc gia kiểu mẫu với tầm nhìn trở thành “khu công nghiệp sinh thái tiêu chuẩn châu Âu” tại Việt Nam.

Các yếu tố xanh nổi bật:

• Ứng dụng giám sát môi trường: DEEP C I đã triển khai hệ thống giám sát quan trắc nước thải và nước sạch thông qua các trạm quan trắc.
• Chuẩn mực xanh trong quy hoạch: Truyền thông của DEEP C cho biết khu công nghiệp này được xây dựng theo tiêu chuẩn châu Âu, với các yếu tố bền vững được đưa vào quy hoạch từ đầu.
• Cộng sinh công nghiệp / liên kết vùng: DEEP C quảng bá mô hình cộng sinh giữa doanh nghiệp – doanh nghiệp và giữa khu công nghiệp với khu dân cư – trong các dự án mở rộng.

2.4. Khu công nghiệp VSIP Hải Phòng

VSIP Hải Phòng là dự án hợp tác giữa Việt Nam – Singapore, có diện tích hơn 1.600 ha tại huyện Thủy Nguyên. hu công nghiệp này tích hợp mô hình khu công nghiệp – đô thị – dịch vụ, hướng đến phát triển cân bằng giữa kinh tế, môi trường và đời sống cộng đồng.

Các yếu tố xanh nổi bật:

• Quy hoạch tổng thể hài hòa: Phân tách rõ khu sản xuất – khu dân cư – khu tiện ích, đảm bảo không gian sinh thái liên kết.
• Hạ tầng xử lý nước thải tiên tiến, công suất hơn 39.000 m³/ngày đêm.

Khi nhìn tổng thể các khu công nghiệp xanh tiêu biểu tại Việt Nam, có thể nhận thấy mỗi khu đều có một lợi thế nổi bật riêng. Sự đa dạng này cho thấy xu hướng khu công nghiệp xanh tại Việt Nam không chỉ đơn thuần tập trung vào một tiêu chí, mà đang phát triển đa chiều, đáp ứng các nhu cầu khác nhau của nhà đầu tư.

Cụ thể:

• Năng lượng tái tạo: Kim Thành và DEEP C đang dẫn đầu trong việc tích hợp năng lượng tái tạo vào hạ tầng sản xuất. Kim Thành định hướng lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà và ứng dụng mô hình công trình xanh (LEED, EDGE); trong khi DEEP C đã vận hành trạm quan trắc môi trường tự động và phát triển mô hình khu công nghiệp sinh thái tiêu chuẩn châu Âu. Những giải pháp này giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận hành và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường quốc tế.
• Hạ tầng xã hội – dịch vụ xanh: VSIP Hải Phòng tạo dấu ấn nhờ mô hình khu công nghiệp – đô thị – dịch vụ tích hợp, đảm bảo không gian sinh thái hài hòa giữa khu sản xuất, khu dân cư và tiện ích cộng đồng. Điều này mang lại lợi thế lớn trong thu hút nhân lực chất lượng cao và xây dựng môi trường làm việc bền vững.
• Công nghệ quản lý và giám sát môi trường: Nam Cầu Kiền là khu công nghiệp tiên phong trong việc số hóa quản lý môi trường với nền tảng “Shinec Digital Green Economy”, giúp theo dõi phát thải, tiêu thụ năng lượng và nước theo thời gian thực.
• Cộng sinh công nghiệp – mô hình tuần hoàn: Kim Thành định hướng trở thành hình mẫu cho phát triển cộng sinh công nghiệp, nơi các doanh nghiệp có thể chia sẻ và tái sử dụng phụ phẩm, chất thải hoặc năng lượng dư thừa trong cùng hệ thống, hướng đến một hệ sinh thái công nghiệp xanh – thông minh – khép kín tại Hải Phòng.

3. Xu hướng phát triển khu công nghiệp xanh Hải Phòng

Trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, Hải Phòng đang trở thành một trong những địa phương đi đầu trong việc xây dựng và phát triển khu công nghiệp xanh theo định hướng bền vững. Những xu hướng mới về FDI, ESG, kinh tế tuần hoàn và công nghiệp sinh thái thông minh đang tạo động lực mạnh mẽ, định hình chiến lược phát triển khu công nghiệp của thành phố trong thập kỷ tới.

3.1. Nhu cầu phát triển gắn liền với xu hướng FDI và ESG toàn cầu

Trong bối cảnh các nền kinh tế lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đang siết chặt quy định về môi trường, tiêu biểu như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU, Sáng kiến Net Zero 2050, hay Green Deal châu Âu, các doanh nghiệp sản xuất toàn cầu đang dịch chuyển đầu tư sang những địa điểm có hạ tầng đáp ứng được các tiêu chuẩn ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị).

Hải Phòng, với lợi thế là trung tâm công nghiệp – logistics của miền Bắc, nhanh chóng nắm bắt xu thế này. Nhiều nhà đầu tư FDI từ châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản đang ưu tiên chọn các khu công nghiệp xanh Hải Phòng vì yếu tố “xanh” không chỉ giúp họ đáp ứng yêu cầu chuỗi cung ứng bền vững, mà còn gia tăng uy tín thương hiệu khi xuất khẩu sang các thị trường phát triển.

Đây cũng là lý do nguồn vốn FDI đổ vào các khu công nghiệp xanh tại Hải Phòng liên tục tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng sạch, thiết bị điện tử, linh kiện ô tô, và vật liệu mới. Trong năm 2024, thành phố thu hút khoảng 4,9 tỷ USD vốn FDI, vượt 245% so với kế hoạch năm.

3.2. Tích hợp kinh tế tuần hoàn và năng lượng tái tạo

Hải Phòng đang tiên phong triển khai mô hình cộng sinh công nghiệp – một phần trong Chương trình phát triển khu công nghiệp sinh thái đến do Bộ Kế hoạch & Đầu tư phối hợp cùng Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) thực hiện.

Theo chương trình này, chất thải, nước thải hoặc năng lượng dư thừa của doanh nghiệp này được tái sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác trong cùng khu công nghiệp, hình thành chuỗi sản xuất khép kín và tiết kiệm tài nguyên.

Một số giải pháp đang được áp dụng thực tế tại Hải Phòng gồm:

• Tái chế và tái sử dụng nước thải công nghiệp cho hệ thống làm mát hoặc tưới cây xanh trong khu.
• Khai thác năng lượng tái tạo (điện mặt trời mái nhà, điện gió nội khu) để cung cấp một phần điện năng cho hệ thống chiếu sáng, vận hành nhà xưởng.
• Quản lý chất thải rắn theo mô hình tuần hoàn, trong đó rác công nghiệp được phân loại, tái chế hoặc tái sử dụng, giảm tối đa lượng chôn lấp.

Với những bước đi này, kinh tế tuần hoàn tại các khu công nghiệp Hải Phòng không còn là ý tưởng thử nghiệm mà đã trở thành hướng phát triển thực tiễn, góp phần giảm phát thải carbon và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp đầu tư.

3.3. Phát triển mô hình “khu công nghiệp sinh thái thông minh”

Giai đoạn 2025 – 2030, Hải Phòng định hướng chuyển đổi các khu công nghiệp hiện hữu sang mô hình “eco-smart industrial park”, trong đó yếu tố “xanh” đi đôi với “thông minh” thông qua hội thảo “Chuyển đổi xanh trong Khu công nghiệp để phát triển bền vững thành phố Hải Phòng“.

Cụ thể:

• Ứng dụng công nghệ IoT để giám sát tiêu thụ năng lượng, nước, khí thải theo thời gian thực.
• Tích hợp hệ thống quản trị thông minh (Smart Management System) giúp chủ đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước dễ dàng theo dõi, tối ưu và cảnh báo sớm các rủi ro môi trường.
• Đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý hạ tầng: từ quy trình cấp phép đầu tư, vận hành nhà máy đến báo cáo môi trường điện tử.
• Hợp tác ba bên giữa chính quyền, nhà đầu tư hạ tầng và doanh nghiệp thứ cấp nhằm đồng bộ hóa tiêu chuẩn xanh trên toàn chuỗi cung ứng.

Mô hình này không chỉ giúp Hải Phòng nâng cao năng lực cạnh tranh FDI, mà còn đưa thành phố tiến gần hơn tới mục tiêu “thành phố cảng xanh, thông minh và bền vững”.

4. Kết luận

Sự phát triển của khu công nghiệp xanh tại Hải Phòng không chỉ phản ánh định hướng phát triển bền vững của thành phố, mà còn cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt trong cách các doanh nghiệp và nhà đầu tư tiếp cận mô hình công nghiệp tương lai.

Trong bức tranh đó, khu công nghiệp Kim Thành nổi lên như một điểm sáng với định hướng phát triển bền vững, cơ sở hạ tầng hiện đại và cam kết mạnh mẽ trong việc xây dựng môi trường sản xuất thân thiện. Với vị trí chiến lược, hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn, cùng chính sách thu hút đầu tư ưu đãi, khu công nghiệp Kim Thành đang trở thành lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp muốn phát triển lâu dài tại Hải Phòng mà vẫn đáp ứng tiêu chuẩn xanh toàn cầu.

Nếu bạn là nhà đầu tư đang tìm kiếm môi trường sản xuất bền vững, tiết kiệm năng lượng và tuân thủ tiêu chuẩn ESG, hãy khám phá ngay Kim Thành – điểm đến của tương lai xanh Hải Phòng để nắm bắt cơ hội đầu tư đột phá ngay hôm nay.